Demencja starcza – jakim wyzwaniom musi stawić czoła opiekun?

Starsze osoby cierpiące na demencję w dużej mierze są zależne od wsparcia, miłości oraz pomocy rodziny i opiekunów. Aby móc właściwie opiekować się osobą z demencją, opiekun musi być obdarzony dużą dozą empatii, cierpliwości i byłoby idealnie, gdyby posiadał już doświadczenie w opiece nad osobą z demencją.

Opieka nad osobą z demencją ma ogromny wpływ na opiekuna

Opieka nad chorym z demencją starczą odbija się we wszystkich sferach życia opiekuna. Przede wszystkim ma wpływ na sferę socjalną, fizyczną i psychiczną. Może również wpływać na ekonomiczną część życia, co jest bardzo częste zwłaszcza w przypadku nieformalnych opiekunów.

Tacy opiekunowie – najczęściej członkowie rodziny – są jeszcze bardziej obciążeni negatywnym wpływem opieki nad osobą chorującą na demencję. Wielu nieformalnych opiekunów ma poza opieką pełnoetatową pracę, co w połączeniu z opieką nad chorym po godzinach pracy sprawia, że codzienne życie takiego opiekuna nie należy do łatwych.

Wpływ emocjonalny na opiekuna

Według badań naukowych, opieka nad osobą z demencją może mieć zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na opiekuna.

Pozytywny wpływ emocjonalny na opiekuna

• Poczucie bycia potrzebnym
• Większa samoświadomość
• Rozwój osobisty i duchowy
• Satysfakcja z niesienia pomocy potrzebującym

Negatywny wpływ emocjonalny na opiekuna

• Mieszkanie z pacjentem chorym na demencję oznacza podwyższony poziom stresu
• podwyższone ryzyko zachorowania na depresję
• u rodzinnych nieformalnych opiekunów jest możliwość wystąpienia syndromu zwanego “carer burden”, czyli „brzemię opiekuna” – czyli rodzaj poczucia ciągłego obciążenia psychicznego opieką nad osobą chorą. Jest to rodzaj stresu związany z faktem bycia opiekunem i nieustającego wrażenia, że jest się odpowiedzialnym za osobę pozostającą pod opieką
• możliwość wystąpienia problemów ze snem, które mogą przerodzić się w bezsenność

Ogólny wpływ na opiekuna zajmującego się chorym na demencję

Permanentny stres związany z opieką nad osobą chorą na demencję może negatywnie wpływać również na ciało opiekuna. Długotrwały stres jest bardzo niebezpieczny dla opiekunów.

Na co może wpłynąć taki długotrwały stres:

• Może wpłynąć na system odpornościowy
• Przyczynia się do rozwoju nadciśnienia
• Jest odpowiedzialny za podwyższone ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia

Powyższe choroby stwarzają duże zagrożenie dla organizmu. Problem może być jeszcze poważniejszy w przypadku opieki domowej nad pacjentem, który jest krewnym opiekuna – taki opiekun jest jeszcze bardziej narażony na wystąpienie wyżej wymienionych negatywnych skutków zdrowotnych sprawowania opieki nad chorym na demencję.

Dodatkowe problemy występujące w nieformalnej opiece

Wpływ ekonomiczny na opiekuna

Koszt całkowity opieki nad osobą z demencją to nie tylko pieniądze wydane bezpośrednio na opiekę, ale w przypadku nieformalnych opiekunów, to również czas, który opiekun spędza z osobą pozostającą pod jego opieką. Zdarza się, że opiekunowie rodzinni muszą zaprzestać wykonywania pracy zarobkowej (np. przechodzą na wcześniejszą emeryturę). Taki dochód utracony również zalicza się do kosztów związanych z opieką.

Demencja starcza – jak sobie radzić?

Opieka nad osobą z demencją niesie za sobą wiele wyzwań. Demencja może objawiać się utratą pamięci, problemami w komunikacji czy ogólną dezorientacją. Mogą to być różne problemy, dlatego też nie ma jednej łatwej wskazówki lub rady na temat tego, jak opiekować się osobą chorą na demencję. Można jednak stwierdzić, że przestrzeganie pewnych uniwersalnych zasad dotyczących opieki nad osobą z demencją może bardzo ułatwić codzienne zmagania opiekuna. Demencja – jak się opiekować?

Cierpliwość jest cnotą. Dla pacjentów cierpiących na demencję zwykłe sprawy dnia codziennego mogą być dużym utrudnieniem. W związku z tym opiekun powinien być dla nich ułatwieniem. Powinien on rozumieć, że pewne czynności i pozornie łatwe sprawy są dla nich trudniejsze i wymagają więcej czasu. Tacy chorzy potrzebują cierpliwego opiekuna, który będzie ich traktował z szacunkiem.

Prostota jest najlepsza. Opiekun osoby z demencją powinien zadbać, aby środowisko, w którym żyje podopieczny było spokojne i tak proste, jak to tylko możliwe. Należy ograniczyć wszelkie możliwe czynniki rozpraszające. Atmosfera powinna być spokojna. Można na przykład włączyć bardzo delikatną muzykę, użyć delikatnego odświeżającego zapachu w pomieszczeniu oraz zadbać by oświetlenie było delikatne i nie za mocne.

Mów prosto i wyraźnie. W przypadku opieki nad chorymi z demencją jedynie proste i precyzyjne komunikaty są efektywne, szczególnie w późniejszych stadiach rozwoju choroby.

Czasem zwykła obecność może zmienić wszystko. Staraj się utrzymywać miłą atmosferę podczas opieki nad osobą cierpiącą na demencję. Jeśli to możliwe, staraj się rozśmieszać podopiecznego. Nie bez powodu mówi się, że śmiech to najlepsze lekarstwo na wszystko.

Jak komunikować się z pacjentem cierpiącym na demencję?

Komunikacja z osobą chorą na demencję jest bardzo różna od komunikacji z osobą zdrową. Opiekun musi być cierpliwy I mieć świadomość, że chory może miewać lepsze i gorsze dni. Osoba pozostająca pod opieką powinna czuć się bezpiecznie, co znacznie ułatwi dialog.

Komunikacja powinna być jasna, prosta i krótka. Opiekun powinien powtarzać niezrozumiałe fragmenty swojej wypowiedzi tyle razy, ile jest to potrzebne. Może się powiem zdarzyć, że rozmówca cierpiący na demencję nie zrozumie wypowiedzi, nawet jeśli dotyczy czegoś co wydarzyło się przed chwilą, ponieważ po prostu zapomni co się stało. Trzeba to mieć na uwadze i cierpliwie podchodzić to tego typu sytuacji.

Opiekun nie powinien zadawać pytań, które mogą w pewien sposób sprawdzać pamięć krótkotrwałą chorego. Ta pamięć jest bowiem silnie skorelowana z demencją. Dlatego też pytania typu: “pamiętasz kto odwiedził nas wczorajszego wieczora?” mogą skutkować jedynie odpowiedzią “nie” oraz poczuciem upokorzenia podopiecznego Należy za wszelką cenę unikać tego typu sytuacji.

Nie jest także zalecane używanie sarkazmu czy ironii. Osoba cierpiąca na demencję z pewnością nie zrozumie tego typu przekazu i może on wprowadzić tylko niepotrzebny zamęt. W najgorszym razie osoba z demencją może się po prostu poczuć urażona lub zraniona.

Demencja starcza – jak postępować z chorym, który ma problemy z jedzeniem?

Problemy z jedzeniem bardzo często występują wśród osób chorych na demencję. Dlaczego jednak do tego dochodzi? Dlaczego chorzy przestają jeść lub mają problem z jedzeniem? To może być spowodowane ogólnym osłabieniem, kiedy to mięśnie odpowiedzialne za przełykanie stają się słabe i uniemożliwiają swobodne połykanie. Wówczas mózg nie kontroluje przełykania właściwie. Przełykanie może być wówczas utrudnione albo całkowicie uniemożliwione. Dodatkowe problemy, jak pleśniawki, afty czy drobne rany w jamie ustnej mogą dodatkowo wpłynąć na pogorszenie funkcji jedzenia.

Demencja – jak postępować gdy chory przyjmuje mniej jedzenia niż dotychczas?

Pierwszą, najważniejszą zasadą w przypadku żywienia chorych na demencje jest to, aby chory jadł samodzielnie tak długo, jak to tylko jest możliwe, nawet jeśli są to małe porcje. Normalne jedzenie spożyte w sposób tradycyjny jest zawsze lepsze od żywienia przez sondę. Tego typu mechaniczne żywienie powinno być używane tylko w wypadkach, gdy nie ma już innego wyjścia i chory nie jest w stanie nic spożyć samodzielnie.

Zakładanie sondy czy aplikowanie kroplówek to zawsze stress dla chorego. A chory na demencję w szczególności bardzo się stresuje, ponieważ niejednokrotnie nie rozumie co się z nim dzieje i że takie procedury mają na celu ułatwienie mu życia. Chory może uznać, że ktoś chce mu zrobić krzywdę.  Często zdarza się zatem, że osoby podłączone do sondy próbują wyrwać sobie rurki doprowadzające i nie przyjmują tego typu pomocy.

Zauważono, że sposób odżywiania osoby chorej na demencję wpływa na długość jej życia. Jedna trzecia pacjentów z zaawansowaną demencją, którzy mają podłączoną sondę żywieniową, umiera w ciągu miesiąca od jej założenia. Wydaje się zatem, że tradycyjne odżywianie, nawet w formie bardzo małych porcji, jest dużo lepsze niż wspomagane żywienie.

Jak pomóc osobie z demencją starczą w jedzeniu?

Żywienie I karmienie osób cierpiących na demencję, zwłaszcza w bardziej zaawansowanych stadiach choroby, może być bardzo trudne. Poniższe wskazówki mogą pomóc w zachęceniu chorego do jedzenia.

Daj osobie chorej wystarczająco dużo czasu na posiłek. Ponieważ osoby chore na demencję mogą mieć problem z przełykaniem, powinno się dać im wystarczająco dużo czasu na swobodne spożycie posiłku. Należy im również przypominać, aby przełykali pokarm powoli, aby uniknąć zakrztuszenia się czy problemów z przełykaniem.

Znajdź ciche miejsce do spożycia posiłków, ogranicz czynniki rozpraszające. Miejsce, w którym osoba chora spożywa posiłek powinno być ciche i znajdować się z dala od popularnych „rozpraszaczy” typu telewizja czy głośna muzyka.

Serwuj tylko proste posiłki. Posiłki wielodaniowe i skomplikowane nie mają w przypadku osoby chorej na demencję większego sensu. Wiele dań może po prostu wyglądać na bardzo skomplikowany posiłek lub może po prostu przytłaczać. Podawaj choremu po jednym posiłku, dopiero jak skończy, można mu podać np. drugie danie lub deser.

Bądź otwarty  na zmiany preferencji żywieniowych i ulubionych czy nielubianych dań. Osoba cierpiąca na demencje może nagle całkowicie zmienić swoje preferencje żywieniowe i może z dnia na dzień przestać lubić ulubioną potrawę czy nagle uwielbiać coś, czego jeszcze niedawno po prostu by nie ruszyła. Trzeba mieć tego świadomość i cierpliwie podchodzić do tego typu zmian.

Upewnij się, że posiłek ma odpowiednią temperaturę.  Osoba, która cierpi na demencję czasem nie jest w stanie stwierdzić czy posiłek jest ciepły, czy zimny. Dlatego przed podaniem trzeba sprawdzić temperaturę dania, aby zapobiec ewentualnym poparzeniom jamy ustnej czy uniemożliwić zjedzenie za zimnej potrawy.

Używaj kontrastów na stole. Może się to wydawać dziwne, ale dla osoby cierpiącej na demencję odróżnienie dania od talerza czy talerza od podkładki lub stołu może być niezwykle trudne. Dlatego opiekun powinien zadbać o to, by jedzenie łatwo było odróżnić od talerza, np. poprzez użycie talerza w jaskrawym kolorze czy kontrastującego obrusu.

Upewnij się, że podopieczny jada odpowiednią ilość posiłków. Osoba cierpiąca na demencję może albo chcieć unikać jedzenia danego posiłku, albo wręcz odwrotnie – może chcieć jeść ten sam posiłek (np. śniadanie) kilka razy, ponieważ nie pamięta dokładnie, kiedy ostatnio jadła. W gestii opiekuna leży dopilnowanie, by podopieczny zjadł odpowiednią ilość posiłków: by nie jadł ich ani za dużo, ani nie pomijał żadnego.