seniorka oglada zdjecia

Demencja – wszystko, co warto o niej wiedzieć

Demencja to ogólne pojęcie opisujące spadek różnych zdolności umysłowych i funkcji pamięci u osób starszych. Prowadzi ona do zmniejszenia się sprawności intelektualnej i upośledzenia funkcjonowania w życiu codziennym i w kontaktach międzyludzkich.

Demencję rozpoznaje się, jeśli występują co najmniej dwa z następujących objawów:

  • Brak logicznego wnioskowania i formułowania osądu
  • Niezdolność do skupienia się na czymś lub zwrócenia uwagi na kogoś
  • Trudności w komunikacji i języku
  • Upośledzenie percepcji wzrokowej
  • Problemy z pamięcią

Najczęstszym objawem demencji są deficyty pamięciowe, zwłaszcza problemy z pamięcią krótkotrwałą. Ludziom z demencją trudno jest przypomnieć sobie czynności czy wydarzenia, które miały miejsce przed tygodniem, dzień temu, czy nawet przed kilkoma godzinami. Jednak mimo, że nie są w stanie przypomnieć sobie niedawnych wydarzeń, ludzie cierpiący na demencję mają idealną pamięć wydarzeń z przeszłości, które miały miejsce wiele lat wstecz. Mogą to być wspomnienia z okresu młodości lub nawet z dzieciństwa, fakty historyczne lub szczegóły wykonywanego niegdyś zawodu.

wspomnienia seniora

Drobne deficyty są zauważalne u każdej osoby w podeszłym wieku. Są one związane ze zmianami w mózgu, które stopniowo pogarszają stan chorego. Niepokój może prowadzić do sytuacji, w których pacjent ma trudności z zapamiętywaniem zdarzeń sprzed kilku godzin i funkcjonuje generalnie gorzej niż dotychczas. Osoba ta może mieć problemy ze świadomością czasoprzestrzeni, uniemożliwiając sprawne wykonywanie codziennych czynności, takich jak gotowanie lub zakupy. Pacjent z demencją stopniowo wycofuje się z życia społecznego, z czasem może nawet nie rozpoznawać krewnych.

Demencja może również prowadzić do dalszych problemów psychicznych, wówczas trudno pacjentom komunikować się z ludźmi lub tracą zdolność koncentracji. Tego typu objawy, w połączeniu z utratą pamięci, pomagają stworzyć wyraźny obraz osoby cierpiącej na demencję. Pacjenci cierpią również z powodu problemów emocjonalnych, takich jak na przykład wahania nastroju, chwiejność i drażliwość. Te emocje zazwyczaj ujawniają się z napadach złości i agresji lub skrajnej apatii i pogardy dla innych.

Czy to naprawdę demencja?

Demencja to choroba często występująca wśród osób starszych. Nic więc dziwnego, że często inne zaburzenia i problemy psychiczne są mylone właśnie z demencją. Na przykład depresja ma podobne objawy do demencji i często jest z nią mylona. Przewlekła depresja objawia się zwykle typowo, poprzez zaburzenia apetytu lub snu lub próby samobójcze pacjenta. Jej objawem jest również obniżenie nastroju, niepokój, apatia, opóźnionym czasem reakcji, somatyzacją albo przewlekłym bólem o nieznanej przyczynie. Demencji nie da się całkowicie wyleczyć, natomiast przypadki depresji można łagodzić, lecząc leżące u jej źródła przyczyny.

Na skutek nieprawidłowej diagnozy wielu pacjentów ryzykuje utratę szansy na wyleczenie uleczalnych potencjalnie zaburzeń, które mogą być mylone ze starczą demencją. Najlepiej aby pacjent został dokładnie zdiagnozowany przez lekarza, zanim zostanie zakwalifikowany jako osoba cierpiąca na demencję.

para rak seniorzy

Zwykle demencja postępuje powoli. Szybko postępująca demencja może sugerować zmiany w centralnym układzie nerwowym, takie jak krwiak, udar lub bakteryjne czy wirusowe choroby mózgu. Przed rozpoznaniem należy wykluczyć ogólnoustrojowe choroby metaboliczne, takie jak niedoczynność tarczycy, anemię czy problemy z wchłanianiem miedzi. Te ostatnie mogą powodować zespół chronicznego zmęczenia, który może być błędnie rozpoznany jako demencja. Wszystkie wyżej wymienione zaburzenia, choć mające objawy podobne do demencji, są znacznie poważniejsze pod względem upośledzania funkcji ciała.

Opieka nad osobami cierpiącymi na demencję wieku starczego

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpił znaczny postęp medycyny i jak najbardziej jest możliwe spowalnianie negatywnych skutków postępującej demencji. Niestety, wciąż nie możemy odwrócić skutków istniejącej demencji u pacjentów. Na obecnym rynku farmaceutycznym istnieją leki, które mogą spowolnić postęp choroby, a nawet ją zatrzymać. Jednak nie jest niestety możliwe odwrócenie utraconych funkcji pamięci.

Opiekunowie osób starszych z demencją muszą ściśle przestrzegać potrzeb farmakologicznych pacjentów. Istnieje również szereg naturalnych metod, które obiecują dużą skuteczność w poprawie stanu pacjenta. Opieka nad osobą z demencją starczą polega na zapewnieniu stabilnych warunków domowych i zapewnieniu im komfortowych warunków życia.

Pomocne jest codzienne planowanie harmonogramu dnia pacjenta. Stabilne warunki mieszkaniowe i obecność znajomych osób w domu pozwalają seniorom osiągnąć stan równowagi psychicznej. Dla klientów, którzy cierpią na zaburzenia pamięci ważne jest zbierania paragonów z zakupów czy podpisywanie rzeczy oraz gromadzenia przydatnych przedmiotów w szafkach lub szufladach, tak by pacjent mógł łatwo znaleźć to, czego potrzebuje. Przedmioty używane w sytuacjach kryzysowych czy apteczka pierwszej pomocy również powinny być przechowywane w łatwo dostępnych miejscach, tak by opiekunowie mogli bez problemu udzielić pomocy, jeśli będzie to konieczne. Te środki ostrożności pozwolą opiekunowi szukania przedmiotów czy niepotrzebnego pospieszania pacjenta.

karteczki z notatkami pomocne przy demencji

Wszelka komunikacja z pacjentem powinna być dostosowana do ich możliwości. To wiąże się z koniecznością posługiwania się prostymi zdaniami. Dodatkowo opiekun może powtarzać to, co mówi i wielokrotnie przypominać podopiecznemu o codziennych czynnościach. Dobrym pomysłem jest umożliwienie pacjentowi wykonywania zadań tak długo, jak to tylko możliwe, bez przerywania ich skupienia i koncentracji, nawet jeśli ich działania są wolniejsze i mniej dokładne niż działania opiekuna.

Codzienne gry pamięciowe odgrywają ważną rolę w utrzymywaniu zdolności umysłowych klienta. Obejmują one liczenie, gry słowne, czytanie gazet lub książek, rozwiązywanie krzyżówek i omawianie spraw bieżących. Każda aktywność, która daje przyjemność podopiecznym i stymuluje ich procesy myślowe jest zalecana.

Ćwiczenia umysłowe obejmują również codzienny ruch i stymulowanie różnych zmysłów klienta. Pomocne może się okazać wspólne słuchanie muzyki, smakowanie ulubionych potraw czy testowanie dobrze znanych zapachów. Kompleksowa opieka nad pacjentami z demencją, obejmująca wspomniane wyżej stymulacje, może znacznie opóźnić początek bardziej zaawansowanej demencji, jednocześnie poprawiając jakość ich życia.

Jak dbać o dobre relacje z osobą cierpiącą na demencję?

Demencja jest nieodzownie związana z ogólnym pogorszeniem umiejętności poznawczych, nawet do stopnia, który uniemożliwia osobie cierpiącej na nią samodzielne życie. Taka osoba cierpi na znaczne problemy z pamięcią i ma trudności z rozpoznawaniem innych osób, również tych najbliższych.

Oprócz problemów z pamięcią, demencja powoduje również osłabienie umiejętności językowych, komunikacyjnych, percepcji, osądu i rozumowania. Choroba może być odwracalna lub nie. W pierwszym przypadku zazwyczaj charakteryzuje się ostrym początkiem i rozwój może zostać zatrzymany przez odpowiednie leczenie. Długotrwały postęp choroby bez podjętego leczenia powoduje w efekcie, że jest ona już nieodwracalna i niestety nie znaleziono na nią leku, choć same objawy można wyciszać.

opiekunka z osoba chora na demencje

Pomimo tego, że nie ma żadnych znanych metod, które zapobiegałyby całkowicie wystąpieniu demencji, kilka wskazówek dotyczących stylu życia może mieć duży wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby. Te wskazówki to:

  • Regularna aktywność fizyczna
  • Zdrowa dieta
  • Stymulacja umysłu
  • Dobry sen
  • Odpowiednie zarządzanie stresem
  • Aktywne uczestnictwo w życiu społecznym

Eksperci medyczni sugerują, jak najlepiej budować relacje z osobami cierpiącymi na demencję wieku starczego. Dla osób zajmujących się opieką nad członkiem rodziny czy przyjacielem cierpiącym na demencję, eksperci zalecają postępowanie zgodnie z poniższymi zaleceniami:

  • Rozwój codziennych rutynowych i regularnych czynności dla pacjentów. Codzienny plan powinien mieć na celu wyeliminowanie ze środowiska czynników, które mogą rozpraszać uwagę pacjentów lub ich niepokoić.
  • Ustalenie jasnego sposobu komunikowania się z pacjentami cierpiącymi na demencję. Opiekun musi zwracać uwagę na ton i język ciała oraz wyraźnie wyrażać swoje myśli, unikając abstrakcyjnych słów i metafor, które mogłyby dezorientować pacjentów.
  • Zapewnienie podczas komunikacji możliwych wariantów odpowiedzi dla pacjentów. Na przykład, jeśli w danej sytuacji dasz pacjentowi kilka jasnych wariantów odpowiedzi, pacjent uzna że wybranie jednej z nich jest łatwiejsze niż samodzielne myślenie, co może ułatwić i przyspieszyć komunikację.
  • Obserwacja pacjentów. Ich język ciała pomoże w zrozumieniu tego, co próbują nam przekazać, szczególnie w wypadku, gdy nie potrafią jednoznacznie wyrazić swoich myśli poprzez wypowiedź.

staruszka trzyma maskotke

Umiejętności, które są pomocne w radzeniu sobie z pacjentami z demencją

  • Cierpliwość jest bardzo ważna w przypadku pacjentów z demencją. Ciągłe podpowiadanie lub odgadywanie słów, które pacjent chce powiedzieć, może prowadzić frustracji. Warto cierpliwie poczekać, aż sami wyrażą to, co chcą powiedzieć, chyba że sami proszą o pomoc.
  • Korzystanie z punktów odniesienia podczas komunikacji powinno poprawić nasze zrozumienie pacjenta.
  • Opiekun powinien starać się uczynić otoczenie bardziej przyjaznym dla pacjenta. Zegar cyfrowy zamiast standardowego czy kalendarz w którym można jasno zaznaczyć datę to tylko niektóre niewielkie zmiany, które znacznie mogą poprawić codzienne funkcjonowanie pacjenta.
  • Czas spędzony z pacjentem, podczas którego wspominamy stare czasy pacjenta może zdziałać cuda. Pamięć długotrwała zwykle działa dobrze u pacjentów z demencją, dlatego zaleca się wracanie do miłych wspomnień z przeszłości; ulubione piosenki czy książki (również w formie audiobooków) mogą pacjentom pomóc się zrelaksować.
  • Zachęcanie pacjenta do grania w proste gry może sprawić im radość. Obejmują one gry planszowe lub nawet gry wideo, jeśli mamy do czynienia z osobą, która jest zaznajomiona z nowoczesnymi technologiami. Gry to dobry sposób na stymulowanie mózgu i przyjemne spędzenie czasu.