Jak pomóc podopiecznemu z afazją mowy?

Afazja nie jest rzadkim zjawiskiem i będąc opiekunem należy się nauczyć pomagać podopiecznym, którzy cierpią na to zaburzenie. Osoba z rozpoznaniem udaru mózgu, urazu mózgu lub z innych przyczyn neurologicznych może mieć to zaburzenie. Jest to nabyte zaburzenie komunikacji, które osłabia zdolność osoby do przetwarzania języka.

Czym jest afazja?

Afazja mieć wpływ na zdolność osoby do komunikowania się i rozumienia zarówno słowa mówionego, jak i pisanego. Specyficzne objawy i ich nasilenie różnią się w zależności od lokalizacji uszkodzenia w mózgu i jego zasięgu. W niektórych przypadkach objawy mogą również obejmować osłabienie lub porażenie ręki i/lub nogi. U niektórych pacjentów poprawa następuje szybciej niż u innych, ale wielu notuje poprawę w ciągu kilku miesięcy lub nawet lat.

Jakie są dostępne terapie wykorzystywane przy leczeniu afazji?

Przede wszystkim ważne jest, aby osoba miała ocenę dokonaną przez logopedę, aby określić nie tylko to, które obszary języka są dotknięte chorobą, ale także stopień problemów językowych. W ten sposób można stworzyć program rehabilitacji, aby zmaksymalizować bezpieczeństwo, usprawnić komunikację i ogólnie polepszyć jakość życia.

Istnieje wiele technik terapeutycznych, które mogą być skuteczne w rehabilitacji osoby z trudnościami w mówieniu. Pourazowe uszkodzenie mózgu u członka Izby Reprezentantów USA Gabrielle Gifford spowodowało afazję, a jedną ze strategii zastosowanych w jej programie leczenia przez logopedę była terapia intonacji melodycznej. To podejście wykorzystuje melodię i rytm, aby pomóc pacjentom odzyskać utracone słowa i wzorce językowe. Każdy przypadek jest wyjątkowy a strategia pomocy danej osobie jest nieodzowną częścią zespołu rehabilitacyjnego.

Częścią procesu odzyskiwania sprawności jest nauka najlepszych strategii sygnalizowania problemów z mową. Przykładowo, pewna młoda kobieta w kilka lat po udarze miała problemy ze znalezieniem słów, nie umiała też przeliterować wyrazów, co bardzo ją frustrowało. Co ciekawe, potrafiła czytać słowa bez żadnych problemów. Jej terapia skupiała się na stworzeniu skategoryzowanej listy słów – w tym nazw – z którymi się borykała, ale chciała używać regularnie.

W rezultacie była w stanie zapisać swoją listę zakupów lub przeczytać na głos słowo, którego nie mogła sobie przypomnieć, odwołując się właśnie do swojej spersonalizowanej listy słów. Dzięki terapii temu mogła też zaadresować kartki okolicznościowe do członków rodziny, kopiując ich adresy, a nawet wybierając właściwe spersonalizowane komentarze ze specjalnie dla niej przygotowanej listy. Inny pacjent nauczył się jak używać iPada do wpisania tekstu tego, co chciał powiedzieć, ponieważ jego mowa była trudna do zrozumienia.

Jak opiekunowie i członkowie rodziny mogła pomóc osobie z afazją?

Każdy pacjent może mieć inne potrzeby, ale jest kilka rzeczy, które opiekunowie mogą zrobić, aby zminimalizować stres podczas próby komunikacji, niezależnie od stopnia trudności językowych.

• Przede wszystkim ogranicz rozproszenie uwagi, takie jak telewizja, muzyka, wiele rozmów w tle lub zaangażowanie w urządzenia elektroniczne.
• Jeśli rozmówca próbuje coś wyjaśnić, nie trzeba go pospieszać. Trzeba mu dać indywidualny czas na przetworzenie tego, co próbują powiedzieć.
• Kiedy pojawiają się trudności z doborem właściwego słowa, zachęć rozmówce aby opisała rzecz, pokazała ją gestem czy nawet narysowała, jeśli tak będzie jej łatwiej.
• Używaj pytań zamkniętych, na których odpowiedzią jest „tak” lub „nie”, zamiast skomplikowanych i szczegółowych pytań.
• W niektórych przypadkach osoba może nie być w stanie wypowiedzieć ani jednego słowa, ale może być wdzięczna za kilka słów podpowiedzi, które możemy jej zaproponować jeśli myślimy że wiemy co chce powiedzieć.
• Jeśli jest problem ze zrozumieniem mowy, może okazać się pomocnym używanie krótszych, mniej skomplikowanych zdań.
• Bardzo ważne jest zwolnienie tempa mowy i udzielanie wskazówek jedna po drugiej, nie naraz.

Osoba cierpiąca na afazję może nie być w stanie czytać książek lub gazety ze względu na długość i złożoność informacji. W zależności od jej zainteresowań i potencjalnych trudności z nimi związanych, czytanie krótszych tekstów może być czymś, z być może będzie ona sobie w stanie poradzić.

Ocena logopedy pomoże rodzinom i przyjaciołom zrozumieć, z czym boryka się osoba dotknięta afazją, a także otrzymać konkretne zalecenia.

Rokowania poprawy u osób z afazją

Jedną z ważnych rzeczy, które należy mieć na uwadze, jest zapewnienie osobom z afazją dobrej jakości życia.

Na początku mojej kariery miałam klientkę po czterdziestce, która stała się dla mnie inspiracją, ponieważ, chociaż miała sparaliżowaną prawą stronę ciała i początkowo borykała się z poważnymi problemami z mową, była zdeterminowana, aby czerpać z życia tak dużo, jak to tylko możliwe. Mieszkała sama i nauczyła się gotować, a jej specjalnością było pieczenie.

Jednego roku upiekła dla mnie niesamowity tort urodzinowy z różami, choć trudno w to uwierzyć, ponieważ nie mogła używać prawej ręki. Z pomocą rodziny przytwierdziła urządzenie do dekoracji ciast do dziecięcej nakręcanej zabawki, potem nakręciła ją i dzięki czemu mogła uzyskać wzór na torcie.

Z biegiem lat stała się bardziej płynna w mowie. W wywiadzie, który zrobiliśmy dla celów udokumentowania terapii słów, powiedziała dumnie osobie przeprowadzającej wywiad, że teraz może wszystko. Momentami potrzebowała jedynie dodatkowego czasu, by wyrazić o co jej dokładnie chodzi, ale to wcale nie przeszkadzało w swobodnym kontakcie.

Nauczyła się także szydełkować tylko lewą ręką, a dekady później, z pomocą przyjaciółki, zrobiła kołdrę. Podobnie jak wielu pacjentów brała udział w terapii w szpitalu, rehabilitacji, a następnie w domu. Później miała ambulatoryjną terapię mowy, a także terapię zajęciową i fizyczną.