Choroba Parkinsona – wszystko, co warto wiedzieć

Co to jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona jest zaburzeniem układu nerwowego. We tej chorobie funkcje mózgu i rdzenia kręgowego osoby chorej ulegają degeneracji, co prowadzi do niepełnosprawności i stopniowo pogłębiającej się dysfunkcji. Choroba ta zdecydowanie różni się od choroby Alzheimera. Otóż w przypadku Alzheimera komórki mózgu są uszkodzone z powodu odkładającego się białka i swoistych złogów, które powstają w komórkach mózgu. Natomiast w przypadku Parkinsona, jak pokazują obrazy uzyskane pod mikroskopem, komórki mózgowe ulegają zniszczeniu i rozpadowi.

Proces zwyrodnieniowy układu nerwowego zwykle dotyka ludzi powyżej 60-tego roku życia. Choroba jest najczęściej kojarzona z drżeniem rąk, ale jest to tak naprawdę tylko jeden z możliwych objawów. Czy Parkinson jest dziedziczny? Choroba zwykle występuje sporadycznie i nie stwierdzono do tej pory, jakoby choroba miała być dziedziczna.

Choroba parkinsona – przyczyny

Istotą choroby jest zaburzenie poziomu neuroprzekaźników w mózgu. Neuroprzekaźniki to substancje chemiczne, które są zawsze obecne w mózgu, takie jak dopamina, acetylocholina, noradrenalina lub serotonina. Uczestniczą one w procesie wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi mózgu, a ich obecność i prawidłowe proporcje są niezbędne do utrzymania równowagi procesów zachodzących w mózgu.

Choroba Parkinsona powoduje śmierć komórek mózgowych wytwarzających chemiczną dopaminę. Ten zanik komórek mózgowych może wystąpić z kilku powodów. A zatem i przyczyny choroby Parkinsona mogą być różne. Po pierwsze: istnieją pewne specyficzne mutacje genów, które zwiększają podatność komórek mózgowych na zniszczenie. Naukowcy uważają, że czynniki środowiskowe również mogą mieć wpływ – zwłaszcza kontakt z ciężkimi chemikaliami, takimi jak środki ochrony roślin czy pestycydy.

Badacze nie stwierdzili jednak do końca, dlaczego niszczone są akurat właśnie komórki, które produkują dopaminę. W przypadku braku tych komórek, efekt fizjologiczny zostaje osiągnięty przez acetylocholinę, inny związek występujący w całym układzie nerwowym. Nadmiar tego związku chemicznego jest odpowiedzialny za szereg niepożądanych objawów choroby Parkinsona.

Jakie są objawy choroby Parkinsona?

Pierwsze objawy choroby Parkinsona to najczęściej subtelne zaburzenia neurologiczne, takie jak upośledzone zmysły węchu i smaku, nieprawidłowe widzenie kolorów, lęk, depresja i zaparcia. Jednym z głównych objawów prognostycznych jest właśnie węch, który pogarsza się w miarę postępu choroby, przez lata jej trwania.

Charakterystycznym objawem choroby Parkinsona jest drżenie mięśni, zwłaszcza gdy ciało jest w spoczynku. Taka sytuacja może mieć miejsce np. gdy pacjent będzie chciał wskazać palcem określony obiekt lub chce wykonać zamierzenie jakiś specyficzny ruch, np. podnieść ramię. Po chwili drżenie może się zmniejszyć lub całkowicie ustąpić. Drżeniu towarzyszy czasami zgarbiona, sztywna postawa ciała lub specyficzny, dziwny sposób poruszania się.

Może również wystąpić drobienie kroków, chodzenie bez odrywania stóp od podłoża i powłóczenie nogami. Choroba ma również wpływ na mimikę twarzy i gesty pacjenta. Twarz staje się swoistą pozbawioną wyrazu maską. Inne objawy mogą obejmować ślinienie się, nadmiernie przetłuszczającą się skórę i zwiększoną potliwość. Pacjent skarży się na zaburzenia koncentracji, problemy z pamięcią i sztywność mięśni.

Najczęstsze objawy choroby Parkinsona obejmują:

• Spowolnienie ruchów
• Trudność w zainicjowaniu ruchów
• Zaburzenia chodu i równowagi
• Niekontrolowane drżenie mięśni
• Sztywne mięśnie i sztywność w ruchach
• Trudności z połykaniem
• Niemożność mówienia

Ponadto, częstymi problemami występującymi w chorobie Parkinsona są zaburzenia ruchowe i koordynacyjne, utrata apetytu, dolegliwości żołądkowe, problemy ze spożyciem i połykaniem pokarmu oraz trudności w wykonywaniu prostych codziennych czynności. Wszystkie te objawy choroby Parkinsona wpływają negatywnie na całościowy stan odżywienia pacjenta, jego samopoczucie, jak również na skuteczność leczenia.

Jak opiekować się osobą chorą na Parkinsona?

Opiekun powinien przede wszystkim zdawać sobie sprawę z postępującej natury zaburzenia, jakim jest choroba Parkinsona. Opracowano wiele leków, które mogą odwrócić przebieg choroby, jednak nie zawsze one działają. Ale już samo hamowanie postępu choroby czy spowolnienie jej rozwoju stanowią już wielkie osiągnięcie. Niestety, w wyniku choroby, stan pacjenta może nadal postępować w kierunku całkowitej niepełnosprawności.

Opieka nad starszą osobą z chorobą Parkinsona powinna opierać się na zapewnieniu jej maksymalnego komfortu w życiu codziennym. W początkowej fazie choroby aktywność fizyczna jest bardzo ważna dla pacjentów. Ma ona nie tylko korzystny wpływ na procesy metaboliczne organizmu, ale też pozwoli choremu pozbyć się uporczywego drżenia mięśni na wczesnym etapie trwania choroby.

Opiekunowie powinni zapewnić pacjentom mają dużo aktywności fizycznej. Mogą to być spacery na świeżym powietrzu, lekki poranny aerobik, ćwiczenia w wodzie czy też inne czynności, które pacjent jest skłonny wykonać i robi to chętnie.

Ważne jest również, aby upewnić się, że chory ma wiele okazji do rozmowy. Zdolność słuchania i mówienia jest zaburzona w przypadku choroby Parkinsona i chory ma skłonności do milczenia. Na początkowym etapie choroby ćwiczenia mówienia mogą być inicjowane przez wykwalifikowanego logopedę, natomiast później mogą być już one powtarzane przez opiekuna w domu.

Ponieważ zaburzenia ruchu i aktywności u pacjenta pogarszają się z czasem, opiekun powinien poszukiwać dla niego alternatywnych form ruchu. Mogą to być różne rodzaje pomocy ortopedycznej, w postaci np. kul, lasek lub chodzików. Mieszkanie seniora chorego na Parkinsona powinno być wyposażone w uchwyty i poręcze, które pacjent może chwytać i podtrzymać się za ich pomocą w sytuacji kryzysowej. Upadek może być bowiem szczególnie niebezpieczny dla osób starszych ze względu na możliwość powstania złamań, np. często występującego w tym wieku złamania szyjki kości udowej. Może to prowadzić do trwałego unieruchomienia podopiecznego.

W leczeniu problemów żołądkowych i bezsenności, które stanowią dwa najbardziej typowe objawy choroby Parkinsona, należy skonsultować się ze specjalistą.

Choroba parkinsona – dieta i problemy żywieniowe

Osoby dotknięte chorobą mogą doświadczać problemów związanych z jedzeniem. Te codzienne trudności mogą obejmować:

• Trudności w przygotowaniu i jedzeniu posiłków
• Złe samopoczucie i brak apetytu
• Zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze

Na skutek niemożności wykonywania precyzyjnych ruchów, pacjenci z chorobą Parkinsona mogą mieć problem z przygotowywaniem posiłków. Również samo jedzenie może nastręczać kłopoty ze względu na sztywność mięśni jamy ustnej i szyi. Pacjenci często nie mogą samodzielnie używać sztućców i skarżą się na problemy z żuciem i połykaniem jedzenia. Obniżony nastrój, zmiany w odbiorze wrażenia smaku przez kubki smakowe i uczucie pełności mogą wpływać na zmniejszenia ilości spożywanych pokarmów. To z kolei przekłada się bezpośrednio na utratę wagi.

Wielu pacjentów cierpi również na refluks żołądkowo-przełykowy. Oznacza to cofanie się treści żołądkowej z żołądka z powrotem do przełyku. Zaburzenie charakteryzuje się silnym uczuciem pieczenia w przełyku. Ponadto choroba Parkinsona może również powodować zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha i nudności.

Osoby z objawami Parkinsona powinny w pierwszej kolejności zadbać o dostarczanie organizmowi wystarczającej ilości kalorii. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu jest wprowadzenie posiłków, które są zachęcające wizualnie, a przez to bardziej apetyczne. Posiłki powinny być spożywane często, ale w małych porcjach. Małe, a częste posiłki są łatwiejsze dla pacjenta w konsumpcji. Taka filozofia małych, ale częstych posiłków to najlepszy sposób na dostarczenie pacjentowi w pożywieniu jak największej wartości odżywczej, w tym niezbędnych witamin i minerałów.

Zalecane są produkty o konsystencji miękkiej lub półpłynnej, ponieważ takie są łatwe do połknięcia. Chorzy powinni mieć w swoim menu zupy, kremy, jogurty, twarożki, puree owocowe i warzywne. Dodatki węglowodanowe są najlepszym sposobem na zapewnienie dostarczenia odpowiedniej ilości energii. Należą do nich: chleb, ryż, owies, makaron i żywność bogata w cukier.

Aby zaspokoić potrzeby białkowe, seniorzy powinni spożywać zapiekane ryby i mięso, rośliny strączkowe i puddingi jajeczne. Te produkty to wprost idealne posiłki dla chorych na Parkinsona. Zawartość kaloryczną można łatwo zwiększać poprzez dodatek olei roślinnych.

Ważne składniki odżywcze, jakich wymaga dieta w chorobie Parkinsona

Ważnymi składnikami odżywczymi, których nie może zabraknąć w diecie seniorów z chorobą Parkinsona są wapń, magnez i witamina C. Pomagają one w regeneracji tkanki kostnej, dlatego ich spożycie powinno być nawet zwiększone w stosunku do normy. Gęstość kości jest bowiem niska u osób starszych, a żywność bogata w wapń i fosforany, np. nabiał, jest niewątpliwie wskazana.

Niektóre badania sugerują również pozytywny wpływ substancji neutralizujących wolne rodniki w organizmie. Są to przeciwutleniacze, które pomagają regenerować tkankę nerwową, która przecież jest zdegenerowana w przypadku choroby Parkinsona. Przeciwutleniacze występują w warzywach, owocach, herbacie i winie.

Dieta pacjenta z chorobą Parkinsona powinna być wysokokaloryczna, bogata w składniki odżywcze, zapewniająca minimalną ilość białka, a jednocześnie uwzględniająca preferencje żywieniowe pacjenta, jego upodobania i jego żywieniowe awersje.